badri quTelia

 qarTvelebi moskovSi

(sociologiuri pilotaJuri gamokvlevis Sedegebi

1995 w. april-maisi)

დიასპორის ლიდერების გამოკითხვა 2005

 bolo wlebis ganmavlobaSi imata qarTveli emigrantebis ricxvma ruseTSi da, kerZod, moskovSic. es gamowveulia sxvadasxva mizeziT, magram faqtia, rom nawili qarTvelebisa, umetes SemTxvevaSi sakuTari nebis sawinaaRmdegod, aRmoCnda misTvis uCveulo garemoSi. gamokvlevaSi gvainteresebda gagverkvia is pirobebi, romelSic uxdeba cxovreba saqarTvelodan bolo wlebSi Camosul mosaxleobas. ver moxerxda sruli gamokvlevis Catareba da vkmayofildebiT pilotaJuri kvlevis SedegebiT. marTalia, gamokiTxulTa mcire raodenoba (56 respondenti) ar gvaZlevs zust suraTs, magram, vfiqrobT, interess moklebuli arc is zogadi tendencia iqneba, pilotaJSi rom aisaxa*. rig kiTxvebze urTierTgamomricxveli pasuxebis Tanafardoba migvaniSnebs imaze, rom esa Tu is situacia respondentebis mier TiTqmis erTnairad aRiqmeba (magaliTad, 90% iziarebs erT azrs, 10% ki sapirispiros). aseT SemTxvevaSi pilotaJis mier dafiqsirebuli mdgomareoba SeiZleba CaiTvalos ufro sandod. naklebad sandoa orientacia, romelic gamoixateba urTierTgamomricxveli pasuxebis mcire sxvaobiT (mag., erT azrs iziarebs 45%, sapirispiros - 55%). pilotaJSi gamoyenebuli raionirebuli SerCeva orsafexuriani iyo, rac gamoricxavda saboloo SedegebSi socialuri individebis mxolod erTi an ori dajgufebis azris zedmetad warmoCenas. anu, SemTxveviTi raionirebuli orsafexuriani SerCeviTi proceduris realizaciis Sedegad ramdenadac es SesaZlebeli iyo, pilotaJur gamokvlevaSi aisaxa qarTvelTa moskovur diasporaSi arsebuli sxvadasxva fenisa Tu jgufis azri. vinaidan SeuZlebeli iyo moskovis qarTvelobis (mudmivad da aramudmivad moskovSi macxovreblebis) teritoriul-administraciuli daraioneba, diaspora daiyo organizaciul-struqturul sivrceebad, romelTa garSemoc SesaZloa qarTvelobis Tavis moyra. aseTi struqturizaciis Sedegad gamoiyo Semdegi velebi:

1) gimnaziis veli, socialuri kavSirebis sivrce, romelsac moicavs qarTul-rusuli aRmzrdelobiTi kompleqsi;

2) moskovis saTvistomo, veli, romelmac moicva am sazogadoebriv organizaciasTan dakavSirebuli qarTveloba;

3) sazogadoeba qarTvelebi ruseTSi, diasporis Sesabamisi seqtoriT;

4) saqarTvelos saelCo, romelsac unda moecva am organizaciasTan  urTierTobaSi myofi qarTvelebi;

5) araformaluri veli, romelmac moicva is qarTveloba, visac ar aqvs ramdenadme mWidro kavSirebi formalur struqturebTan;

6) dRes saqarTveloSi arsebuli reJimis politikur mowinaaRmdegeTa veli.

ra Tqma unda, am socialur sivrceebs Soris ar aris mkveTri sazRvrebi, magram isini mainc gamijnulebi arian erTmaneTisagan da velebs SigniT socialuri kavSirebi ufro mWidroa, vidre sxvadasxva velebis warmomadgenel individebs Soris. savaraudoa, rom sxva velebisagan erTgvarad ganyenebulad dganan araformaluri da reJimis politikuri mowinaaRmdegeebis velebi - formalizaciis uqonlobis an formalizaciis Taviseburebis gamo, Tumca, Sesabamisi Tvisobriobis matarebeli socialuri individebi sxva velebSic SeiZleba Segvxvdes. diasporis mocvis TvalsazrisiT sxvebze farTo Cveni varaudiT aris gimnaziis da saTvistomos velebi, da maTi socialuri sivrceebic urTierTmsgavsi Tvisobriobis matareblebi iqnebian; aseve vivaraudeT rom ruseTis qarTvelebis da saelCos velebic ufro axlos arian erTmaneTTan sakuTari TvisebebiT. realurad, pilotaJis Catarebisas gamoikiTxa eqvsidan oTxi organizaciul-struqturuli sivrce. gamokvlevis gareT darCa gimnaziis da saelCos velebi. Tumca, maTi analogiuri Tvisebrioba aisaxa sxva velebSi gamokiTxuli respondentebis mier. gamokiTxva tardeboda 1995 wlis april-maisSi da velebis mixedviT respondentebi ase ganawildnen:

 

diasporis veli

 

Value Label

 

Value

 

Frequency

Valid

Percent

Cum

Percent

gimnaziis

moskovis saTvistomos

ruseTis qarTvelebis

araformaluri

polit. oponentebis

1

2

3

5

6

1

8

21

11

15

1.8

14.3

37.5

19.6

26.8

1.8

16.1

53.6

73.2

100.0

სul

 

56

100.0

 

 

aucilebelia aRiniSnos, rom im respondentTa azri, romlebic arian ama Tu im organizaciuli struqturis, vTqvaT, gimnaziis velis, warmomadgenlebi, araviTar SemTxvevaSi ar asaxavs organizaciis azrs, aramed gamoxatavs Sesabamisi organizaciis garSemo arsebuli socialuri velis monawileebis azrs.

 

rodis gadmovidnen moskovSi?

gamokiTxulTa moskovSi gadmosvlis periodi sakmaod farTo aRmoCnda. diasporis yvelaze "xandazmuli" wevri moskovSi gadmosaxlda "daTbobis" xanis dasawyisSi. mTeli es ormocwliani periodi daiyo eqvs etepad:

1) ottepelis etapi - 56-64 ww. (desovetizaciisaTvis saTburis pirobebis Seqmnis etapi, gamoxatuli stalinis kultis kritikiT);

2) sabWouri ekonomikuri "liberalizmis" etapi - 65-72 ww. (emTxveva ekonomikuri "reformebis" breJneviseul etaps, sxvagvarad, adreul “zastois”. saqarTveloSi xasiaTdeboda erTgvari sabWouri "liberalizmiT" ZiriTadad ekonomikis sferoSi, rac xels uwyobda e.w. Crdilovani ekonomikis moqmedebis arealis gafarToebas. pirobiTad – mJavanaZis xana);

3) kompartiuli reaqciis etapi - 73-84 ww. (emTxveva Sua da momwifebul “zastois”. sabWoTa ekonomikis partiul-racionaluri reformirebis warumatebeli mcdelobis Semdeg dgeba reaqciis etapi, roca yvela sabWouri codvis gantevebis vacad saqarTvelo iqceva. marTalia, zastois momwifebul etapze saqarTvelos sxva regionebic miemata - soWi, krasnodari, uzbekeTi da TviT moskovic ki. SevardnaZis mmarTvelobis xana);

4) perestroikis etapi - 85-89 ww. (sabWouri sinamdvilis sayovelTao reformirebis, stagnaciidan gamoyvanis mcdelobis etapi.  am jerze mniSvnelovnad gafarToebul ekonomikur reformacias daemata politikuri da socialuri reformebic, Tumca, yvela es – "socializmis farglebSi". Sedegad miviReT sabWouri reJimis Sesusteba.);

5) saqarTvelos sax. damoukideblobis aRdgenis etapi - 90-91 ww. (Tavisufali arCevnebi saqarTveloSi da damoukidebeli politikis gatarebis dasawyisi. sabWoTa kavSiris, rogorc saxelmwifos daSla da sabWoTa imperiuli (ruseTis) geopolitikuri sivrcis rRvevis dasawyisi. gamsaxurdias weliwadnaxevriani periodi);

6) postsabWouri nomenklaturuli reaqciis etapi - 92-95 ww. (biurokratizirebuli partiuli nomenklaturis brZola sabWoTa periodSi mopovebuli mdgomareobis SesanarCuneblad,  —faqtobrivad, erebis (xalxis) winaaRmdeg sabWoTa biurokratiuli    saxelmwifos brZolis gagrZeleba. nomenklaturis klasis postsabWouri periferiebisa da ruseTis centris nawilebis interesebis erToblioba da yofili sabWoTa imperiis gavlenis   sferos aRdgenis dasawyisi. nomenklaturuli reaqciuli reJimebis Seqmna ruseTis samxreTi sazRvrebis gayolebaze.  saqarTveloSi SevardnaZis me-2 mmarTvelobis xana.)

kiTxvaze, romeli wlidan xarT ruseTSi, pasuxebi ase ganawilda:

Value Label

Value

Frequency

Percent

Valid Percent

cum

Percent

ottepeli 56-64ww

1

5

8.9

9.3

9.3

ek. liberalizmi 65-72

2

6

10.7

11.1

20.4

kompart. reaqcia 73-84

3

10

17.9

18.5

38.9

perestroika 85-89ww

4

2

3.6

3.7

42.6

damouk. aRdgena 90-91

5

1

1.8

1.9

44.4

nomenkl. reaqcia 92-95

6

30

53.6

55.6

100.0

ar upasuxa

 

2

3.6

-

 

sul

 

56

100.0

100.0

 

upasuxa   54      ar upasuxa   2

 

gadmosaxlebis periodis sistematizaciaSi iolad SeimCneva etapebis ori jgufi - liberalizaciis (ottepeli, ek. "liberalizmi", perestroika, damoukideblobis aRdgena) da reaqciis (kompartiuli da nomenklaturuli reaqcia). gansxvavebulia socialuri  subieqtebis migraciuli qcevac am or etapze. liberalizaciis etapebze mniSvnelovnad mcirea migrantTa ricxvi. reaqciis etapebze ki moskovSi gadmosulTa ricxvi TiTqmis samjer metia. marTalia, liberalizaciis etapebze gadmosaxlebuli respondentebis  raodenoba statistikur suraTs ar iZleva, magram niSandoblivia, rom respondentebis TqmiT 1990-1991 wlebSi SesamCnevi iyo ara saqarTvelodan ruseTSi (moskovSi) gadmosaxleba, aramed piriqiT, moskovidan saqarTveloSi gadasaxlebis procesi. Kompartiuli reaqciis aTwleulis (1973-1984) ganmavlobaSi gadmosaxlebulebma mTeli masivis 18% Seadgina, maSin roca nomenklaturuli reaqciis arasruli oTxi wlis (1992-1995) ganmavlobaSi moskovSi gadmosulma qarTvelebma yvela gamokiTxulis 55.6% Seadgina. amave dros, 1992-1995 wlebSi gadmosulTa raodenoba (55.6%) aRemateba wina 40-wliani periodis ganmavlobaSi gadmosaxlebulTa raodenobas (44.4%). SeiZleba davaskvnaT, rom bolo ramdenime weliwadSi qarTuli diaspora moskovSi rigi politikuri, ekonomikuri, kulturuli Tu socialuri mizezebis gamo sul cota 2-jer gaizarda**.

vnaxoT, sxvadasxva etapze gadmosaxlebas hqonda Tu ara sxvadasxva mizezi?

             k26             gadmosvlis mizezi

             rk1             romeli wlidan xarT ruseTSi

raoden.N

horiz. %

vert. %

romeli wlidan xarT ruseTSi

gadmo-svlis mizezi

otte-

peli

56-64

ek. liber

65-72

komp.

reaqc.

73-84

peres-

troika

85-89

damouk

aRdgena

90-91

nomenk

reaqcia

92-95w

horiz

sul

vert

kariera

profes.

zrda     

4

30.8

80.0

3

23.1

50.0

3

23.1

30.0

1

7.7

50.0

1

7.7

100.0

1

7.7

3.4

13

100.0

24.5

ekonom.

pirobebis

gaumjob.   

1

16.7

20.0

1

16.7

16.7

2

33.3

20.0

 

 

2

33.3

6.9

6

100.0

11.3

ekonom.

situacia

saq-Si  

 

 

 

1

100.0

50.0

 

 

1

100.0

1.9

Ppolit.

situacia

saq-Si  

 

 

 

 

 

13 100.0  44.8

13

100.0

24.5

safrTxe

sicocx-

lisaTvis 

 

 

 

 

 

13

100.0

44.8

13

100.0

24.5

sxva

mizezi

 

2

28.6

33.3

5

71.4

50.0

 

 

 

7

100.0

13.2

ertik.

sul

5

9.4

100.0

6

11.3

100.0

10

18.9

100.0

2

3.8

100.0

1

1.9

100.0

29

54.7

100.0

53

100.0

100.0

 

saqarTvelodan Camosvlis ZiriTadi faqtorebia profesiuli zrda, politikuri situacia saqarTveloSi da safrTxianoba sicocxlisaTvis saqarTveloSi (24-24 procenti). magram kariera da ekonomikuri pirobebis gaumjobeseba ZiriTadi motivi iyo 1955-1985 wlebSi,

ottepelidan perestroikamde; nomenklaturis reaqciis wlebSi (1992-1995) ki emigraciis ZiriTadi mizezebia politikuri situacia da socialuri safrTxianoba.

 

saidan gadmovidnen?

pilotaJis mixedviT qarTvelebis moskovSi gansaxlebis suraTi aseTi aRmoCnda:

moskovis

CrdiloeT nawilSi

35.8%

samxreT nawilSi

26.4%

dasavleT nawilSi

17.0%

aRmosavleT nawilSi

9.4%

moskovis centrSi

9.4%

 

maTgan mudmivad moskovSi HCawerilia 53.6% (e.i., bolo wlebSi gadmosuli 55.6%-dan 9% mudmivad HCaewera). danarCeni 46% ki Cawerilia droebiT, gadis registracias, an saerTod ar aris Cawerili (aseTia 21.4%).

Camosulebi arian ZiriTadad Tbilisidan, afxazeTidan da samegrelodan, Tumca gvxvdeba aWara, imereTi da qarTlic.

Value Label

Value

Frequency

Valid

Percent

Cum

Percent

afxazeTi

1

24

42.9

42.9

aWara

2

3

5.4

48.2

imereTi

3

3

5.4

53.6

qarTli

4

3

5.4

58.9

samegrelo

5

6

10.7

69.6

Tbilisi

6

17

30.4

100.0

 

sul

56

100.0

 

 

moskovis qarTuli diasporis afxazuri nawilis 20%, megruli nawilis 67% da Tbilisuri nawilis 69% emigrirebuli arian 1955-1991 wlebSi ZiriTadad profesiuli zrdis da ekonomikuri mdgomareobis gaumjobesebis mizeziT. (kompartiuli reaqciis wlebSi, 1973-1984 ww., moskovSi gadmosaxlebulia afxazuri nawilis 8%, megruli nawilis 50% da Tbilisuri nawilis 27%.).

nomenklaturis reaqciis 3-4 weliwadSi politikuri situaciisa da sicocxlisaTvis safrTxianobis gamo Camosulia diasporis afxazuri nawilis 79%, megruli nawilis 33% da Tbilisuri nawilis 20%.

 

 

samuSaoTi uzrunvelyofa da Semosavali

mudmivi samuSao gaaCnia 42.9%.  droebiTi kidev 28.6%. 23.2% miuTiTa, rom samuSao (samsaxuri) ar gaaCnia. gamokiTxulTa 5.4% aRmoCnda pensioneri. moskovis qarTvelobis ZiriTadi nawili dasaqmebulia saxelmwifo dafinansebis (sabiujeto) sawarmo-dawesebulebaSi - 30.9%. sakmaod didi nawili ama Tu im kerZo firmis muSakia - 21.8%. arc Tu ise mcire nawili eweva individualur saqmianobas - 20.0%. daaxloebiT 4% TviTdafinansebadi organizaciis TanamSromelia. qarTvelebs Soris yvelaze gavrcelebuli samuSao sfero aRmoCnda kulturis, ganaTlebisa da mecnierebis sfero - aq dasaqmebulia gamokiTxulTa 33.3%.  meore adgilzea vawrobisa da kvebis sfero, sadac muSaobs respondentebis 31.4%. sxva sferoebidan, sadac gvxvdebian qarTvelebi, SeiZleba gamovyoT warmoeba, sazogadoebrivi organizaciebi da medicinis sfero. gamokiTxuli qarTvelebis 43.1% specialisti-muSakia, 29.4% ama Tu im rigis xelmZRvaneli, 25.5% ki rigiTi muSakia.

 kiTxvaze, Tu ramdeni maneTi Seadgina respondentis bolo Tvis (1995 wlis aprili, maisi) Semosavalma, pasuxi ar gagvca 12.5%. danarCenebidan 4.1% aRniSna, rom Semosavali gasul TveSi ar hqonda. oficialurad aRiarebul normatul saarsebo minimums (daaxloebiT 200 000 maneTi 1995 wlis TebervalSi saSualod ruseTisTvis) qveviT TavianTi Tviuri SemosavlebiT  (saqarTveloSi es maCvenebeli albaT gacilebiT uaresia) aRmoCnda gamokiTxulTa 31%, rac ramdenadme metia, vidre saSualod ruseTSi (oficialuri monacemebiT 28.5%). gamokiTxvaSi dafiqsirebuli minimaluri Semosavali iyo 10 000 maneTi (2 dolari.  Sdr. 2 cents saSualod saqarTvelos erT macxovrebelze). maqsimaluri dafiqsirebuli Semosavali udrida 4 mln maneTs. saSualod ki, erTi respondentis bolo Tviurma Semosavalma Seadgina 487 592 maneTi (TiTqmis 100 dolari. Sdr., saSualo xelfasi ruseTSi 1995 wlis TebervalSi udrida 340 000 maneTs.).

moskovel qarTvelebSi sakmaod didi aRmoCnda binis kerZo (privatizirebuli binis) mflobelTa wili - 37.0%. danarCenebs bina kerZo mflobelobaSi ar aqvT. respondentTa Soris mcire iyo firmis vflobelTa raodenoba - 6.3%.

 

romel enaze laparakobs?

umetesi nawili mSobliur enad miiCnevs qarTuls (91%). Praqtikulad Sinaur situaciaSi (ojaxis wevrebTan, naTesavebTan an sxva TanamosaxleebTan urTierTobisas) qarTuls iyenebs gamokiTxulTa 68%, rusuls - 21%, rusuls da qarTuls - 11%. mxolod rusulad ramdenadme metad saubroben SvilebTan (34%) da meuRleebTan (28%), vidre naTesavebTan (5%) da sxva qarTvel nacnobebTan (17%).

 

diasporuli kavSirebi

gamokiTxulTagan qarTvelebTan mWidro urTierToba aRmoaCnda 56%. arc Tu ise mWidro urTierToba kidev 40%.  4% ki aRniSna, rom qarTvelebTan mWidro urTierToba ar gaaCnia. gamokiTxulTa 64% aris erTerTi diasporuli organizaciis wevri. daaxloebiT 10% aqvs qarTveli nacnobebis araformalizebuli mWidro wre. 20%-ze mets ki ar aqvs mudmivi kavSirebi romelime wresTan. moskovSi arsebuli qarTuli diasporuli organizaciebidan sxvebze cnobili aRmoCnda sazogadoeba “qarTvelebi ruseTSi” da “moskovis saTvistomo” (16-19%%). amaT garda dasaxelebul iqna moqalaqeTa konstituciuri uflebebis dacvis asociacia, fondi "aWara", "graali" da sazogadoeba "afxazeTi".

diasporis SigniT urTierTobis erTerTi forma SeiZleba iyos eklesiaSi siaruli. rogorc pasuxebSi aRiniSna, eklesiaSi ar dadis 10%.  30% miuTiTa, rom saerTod dadis eklesiaSi. yvelaze popularuli aRmoCnda w~a giorgis eklesia bolSaia gruzinskaiaze da KyovelTa w~Ta eklesia sokolze (daaxloebiT gamokiTxulTa naxevari). 10% dadis sxva rusul eklesiaSi (daasaxeles danilovis monasteri, altufievos da eloxovis eklesiebi).

moskovSi gamodis presa, romelic gansazrvrulia qarTvelTaTvis an ruseTis sxva mkiTxvelebisaTvis qarTuli realobis Sesaxeb informaciis misawodeblad. aseTi diasporuli presidan sxvebze metad cnobilia "gruzia" (55%). sakmaod popularuli aRmoCnda "novaia kavkazskaia gazetac" (19%), romlis tiraJic naklebia da periodulobac darRveulia "gruziasTan" SedarebiT. aseve daasaxeles "gruzinskoe slovo" da "qarTuli sityva". 12%-saTvis qarTuli diasporuli presa cnobili ar aris, pilotaJis Sedegebis Tanaxmad.

ruseTis masobrivi informaciis saSualebebidan moskovis macxovrebeli qarTveli sxvebze metad endoba:

televizia

telearxs "ntv"

34%

teleprogramas "vesti"

12%

telekompanias "ort"

9%

ar aRniSna romelime telearxi

37%

presa

gazeT "izvestias"

25%

gazeT "moskovski komsomolecs"

18%

gazeT "moskovskaia pravdas"

12%

ar aRniSna romelime gazeTi

30%

 

aRniSnulT garda dasaxelebul iqna "argumenti i fakti", "moskovskie novosti",  "nezavisimaia gazeta", "segodnia", "veCernaia moskva" da "2*2". radiosadgurebidan daasaxeles "exo moskvi", "maiaki", "vozroJdenie" da "nostalJi", magram radios smenadoba Zalze mcirea - 91% saerTod arcerTi radio ar gamohyo.

 

gamokiTsulTagan saqarTvelos saelCosTan urTierToba aqvs 36%;

64% ki aRniSna, rom saelCosTan urTierToba ar hqonia.

 

rogorc zemoT vnaxeT, dRevandeli diasporis umetesi nawili iZulebiT gadaadgilebuli piria (saqarTvelodan wasvla mouwia politikuri situaciis da safrTxianobis gamo). albaT maTi didi nawili saWiroebda daxmarebas, roca moskovSi gadmovida, raTa aqauri cxovreba raimenairad aewyo. gamokiTxulTagan 25% aRniSna rom maT miiRes ama Tu im saxiT daxmareba organizaciebisagan. Tumca, dasaxelebuli iqna mxolod ramdenime organizacia ramdenime respondentis mier – “qarTvelebi ruseTSi”, “moskovis saTvistomo” da “gorda”. gacilebiT meti aRmoCnda iseTi, vinc daxmareba miiRo kerZo pirisagan (50%). 25% daxmareba gauwia vinmem ruseTis qarTvelobidan, 20% vinmem saqarTvelodan da 5% vinme sxvam ruseTidan. danarCenebs daxmareba kerZo pirisagan ar miuRiaT.

 

dabrunebis sakiTxi

miuxedavad imisa, rom moskovSi cxovrebis gacilebiT ukeTesi pirobebi aqvT ekonomikuri TvalsazrisiT, diasporis didi umravlesoba fiqrobs saqarTveloSi dabrunebas, maT Soris, nomenklaturis reaqciis wlebSi gadmosulebic. marTalia, yvela gamokiTxulidan mxolod xuTiode procentma Seikava Tavi pasuxisagan kiTxvaze "fiqrobs Tu ara dabrunebas" da 14% aRniSna pasuxis varianti "gaaCnia momavals", rogorc Cans dabrunebisaTvis mainc saWiroa garkveuli piroba. gamokiTxulTa daaxloebiT mesamedi fiqrobs dabrunebas nebismier  SemTxvevaSi (rac 10%-iT naklebia moskovSi Cauweravad mcxovrebi qarTvelebis raodenobaze). danarCenebisaTvis saqarTveloSi dasabruneblad saWiroa garkveuli piroba. kerZod, daaxloebiT meoTxedi fiqrobs dabrunebas politikuri situaciis Secvlis SemTxvevaSi; kidev erTi mesamedi diasporisa dabrundeba saqarTveloSi sicocxlisaTvis usafrTxoebis damyarebis SemTxvevaSi; da bolos, diasporis TiTqmis meaTedi dabrundeba saqarTveloSi socialur-ekonomikuri mdgomareobis gaumjobesebisas. aris kidev erTi kategoria savaraudo repatriantebisa, romlebic nebismier SemTxvevaSi dabrunebas ar fiqroben, magram romlebsac arc socialuri, politikuri Tu ekonomikuri situaciis gaumjobesebis imedi aqvT da amitom varaudoben saqarTveloSi dabrunebas im SemTxvevaSi, Tu ruseTSi gauaresda mdgomareoba.

 

k28       dabrunebis piroba

Value Label

Value

Frequency

Percent

Valid Percent

Cum

Percent

nebismier SemTxvevaSi

1

17

30.4

31.5

31.5

saq-s ek.situaciis gaumj

2

4

7.1

7.4

38.9

saq-s polit. situaciis gaumj.

3

12

21.4

22.2

61.1

usafrTxoeba saqarTveloSi

4

18

32.1

33.3

94.4

mdgomareobis gauareseba ruseTSi

5

3

5.4

5.6

100.0

 

 

2

3.6

missing

 

 

sul

56

100.0

100.0

 

 

pasuxebi kiTxvaze Tu rodis gaxdeba SesaZlebeli dabruneba, ase ganawilda:

 

k29       rodis SeiZleba dabruneba

Value Label

Value

Frequency

Percent

Valid Percent

Cum Percent

1-2 weliwadSi

1

20

35.7

40.0

40.0

5 weliwadSi

2

18

32.1

36.0

76.0

10 weliwadSi

3

6

10.7

12.0

88.0

momavali TaobisaTvis

4

5

8.9

10.0

98.0

saeWvoa,SesaZlo gaxdes

5

1

1.8

2.0

100.0

 

.

6

10.7

missing

 

 

sul

56

100.0

100.0

 

 

ase rom, Tu pilotaJis Sedegebs davujerebT, 1-2 an 5 weliwadSi saqarTvelos ekonomikas SeiZleba Seematos droebiT gamoklebuli nawili. kargia es Tu cudi ekonomikisaTvis Zneli saTqmelia; Tu ekonomikuri situacia saqarTveloSi ar gaumjobesda, saqarTveloSi dabrunebuli diasporis is nawili, romelic dabrunebas fiqrobs ruseTSi situaciis gauaresebis SemTxvevaSi da nebismier SemTxvevaSi (30-35%), kvlav tvirTad daawveba ekonomikas. Tu ekonomika aRorZinebis gzas daadga, damatebiTi samuSao Zala (maT Soris inteleqtualuri da mewarmeobiTi) ekonomikas gamoadgeba.

 

SeiZleba mesame varaudic - Tu ekonomika ar gaumJobesda, magram mosaxleobas saSualeba mieca Tavis miwaze an sferoSi Tavisuflad imoRvaweos, saqarTveloSi dabrunebulebma SeiZleba xeli Seuwyon dangreuli ekonomikisa da saerTod kulturuli da socialuri cxovrebis aRdgenas. miT emetes, rom saqarTvelodan iZulebiT Camosuli mkvidrebis binebSi da miwaze dRes sxva cdilobs dasaxlebas (afxazeTi), an saqarTvelodan Camosuli mkvidris adgili saqarTveloSi tyuilad cdeba, misi partoni ki iZulebulia ucxos miekedlos.

 

kultura, ganaTleba

 

gamokiTxulTa didi umravlesoba Tvlis, rom qarTuli kulturis SenarCuneba diasporisaTvis aucilebelia. gamokiTxulebidan daaxloebiT yoveli meaTe Tvlis, rom es saWiroa, magram arc Tu ise aucilebelia. aris Zalze mcire nawilic, romelsac miaCnia, rom qarTuli kulturis SenarCunebaze zrunva ruseTis diasporisaTvis saWiro ar aris.

gamokiTxulebs miaCniaT, rom zrunva diasporaSi qarTuli kulturis SesanarCuneblad upirveles yovlisa exeba saqarTvelos xelisuflebas (26%); meore rigSi dasaxelebulia qarTvelebis sazogadoebebi da qarTuli kulturis organizaciebi (19%); mesame rigSi, zrunva qarTuli kulturis SenarCunebaze erTnairad exebaT ruseTis xelisuflebas, saqarTvelo-ruseTis megobrobis organizaciebs da kerZo mecenatebs. amas garda, gamokiTxulTa 25% aRniSna, rom es problema yvelas zrunvis sagania.

rac Seexeba ganaTlebis sakiTxs, aqac didi umravlesoba Tvlis, rom qarTuli ganaTlebis micema diasporis wevrebisaTvis (momavali TaobisaTvis) aucilebelia (90%). gamokiTxulebs miaCniaT, rom mSobliur kulturaze aRzrda da mSobliuri ganaTlebis miReba mxolod xelis Semwyobi piroba iqneba momavali TaobisaTvis (95%). Tumca mcire nawils miaCnia, rom es savsebiT zedmetia an xelis SemSlelic ki iqneba momavali TaobisaTvis (5%).

momavali Taobis qarTulad aRzrda-ganaTlebis sakiTSi gamokiTxulebs erTnairi pozicia ukaviaT sabavSvo baRsa da skolasTan dakavSirebiT - maTi udidesi nawili aRniSnavs, rom bavSvs miiyvanda qarTul baRSi da skolaSi, Tuki amis saSualeba iqneboda. amave dros, SeiZleba iTqvas, rom gamokiTxulTaTvis ufro mniSvnelovani aRmoCnda pirveladi aRzrdis miReba qaRul baRSi (qarTul baRSi Tavis Svils miiyvanda gamokiTxulTa 90%), vidre Semdgomi qarTuli ganaTleba (qarTul skolaSi Svils miiyvanda gamokiTxulTa 75%). SeiZleba pasuxebis aseTi ganawilebis mizezi iyos is, rom skola ufro metad amzadebs bavSvs momavali aqtiuri cxovrebisaTvis da mSoblebis nawili amjobinebs Svils ucxouri ganaTleba (rusuli, inglisuri an sxva) misces. magram SeiZleba sxvagvari varaudic: davuSvaT - kerZod is, rom xuT-eqvs wlamde formirdeba momavali pirovneba da mSobeli amjobinebs Svils misTvis ufro sasurveli pirovnulobis safuZveli Seuqmnas qarTul baRSi miyvaniT. Tu gamokiTxvaSi warmodgenil suraTs moskovis realobas SevadarebT, vnaxavT, rom qarTveli mSoblebis varauds realizaciis mcire Sansi aqvs - moskovSi moqmedebs ori qarTuli skola (erTi gimnazia da erTi fasiani skola), rac savsebiT ar aris sakmarisi gamokiTxvaSi dafiqsirebuli moTxovnilebis dasakmayofileblad. rac Seexeba baRs, saqme ufro rTulad aris. moskovSi moqmedebs erTi qarTuli baRi (sabiujeto dafinansebis, iseve, rogorc sxva moskovuri rusuli baga-baRebia), moTavsebuli gimnaziis SenobaSi (Tumca, am SenobaSi xuTiode wlis winaT mxolod baRi iyo), romelic TandaTan mcirdeba. es Semcireba exeba ara bavSvebis baRSi moyvanis msurveli mSoblebis nakads, aramed farTobs, romelic ukavia qarTul baRs. SeiZleba amis mizezi iyos is, rom baRis Senaxva ufro Zviri jdeba (?) vidre gimnaziisa da kidev is, rom baRis aRmzrdeloba naklebad prestiJuli da Semosavliania da momuSave personalisagan met dros moiTxovs, vidre gimnaziis maswavlebloba. faqtia, rom, Tu ase gagrZelda, erTaderTma qarTulma baRma, romlis daarsebazec Tavis daarsebis pirvel wlebSi, roca is marTlac masobrivi organizacia iyo, didi energia (da iqneb Tanxac) daxarja diasporam, SeiZleba arseboba Sewyvitos.

 

 

problemebi, romlebic awuxebs diasporas

 

rogorc vxedavT, problemebi, romlebic gamokiTxulTa azriT dRes mniSvnelovania ruseTisaTvis, saqarTvelosa da ruseTSi macxovrebeli qarTvelebisaTvis, dakavSirebulia saqarTvelodan Camosvlis mizezebTan da qarTuli kulturis SenarCunebis survilis sakiTxTan. gavixsenoT, rom saqarTvelodan Camosvlis ZiriTadi mizezebi ZiriTadad 1955-1991 ww. Iyo kariera da profesiuli zrda, sakuTari ekonomikuri mdgomareobis gaumjobesebis survili, ekonomikuri situacia saqarTveloSi.  1992-1995 ww. – politikuri situacia saqarTveloSi da safrTxianoba sicocxlisaTvis. bunebrivia, saqarTvelodan Camosvlis es mizezebi figurireben ruseTisa da saqarTvelosaTvis respondentebis mier CamoTvlil problemebSi. is faqti, rom ruseTSi ar aris qarTuli kulturis araTu ganviTarebis, SenarCunebis saTanado pirobebi, mniSvnelovani problemaa diasporisaTvis.  ekonomikuri, politikuri, Tu socialuri sakiTxebi problemad aRiqmeba. am problemebs emateba erovnuli TviTmyofadobis SenarCunebis problemac.

 

 

1. vnaxoT, romeli problemebia aqtualuri gamokiTxulTa azriT ruseTisaTvis -

rk36      problema ruseTisTvis

Value Label

Value

Frequency

Percent

Valid Percent

Cum  Percent

1) politikuri sakiTxebis bloki

 

10

 

34.1

34.1

maT Soris

civilizebuli politikuri sistemis Seqmna

1

1

1.8

2.3

2.3

xelisuflebisTvis brZola

2

5

8.9

11.4

13.6

politikuri stabiliza

3

7

12.5

15.9

29.5

Demokratiis ganmtkiceba

4

2

3.6

4.5

34.1

2) soc-ekonomikuri stabilizacia

5

9

16.1

20.5

54.5

3) geopolitikuri sakiTxebis bloki

 

19

 

43.1

97.7

maT Soris

ruseTis mTlianobis SenarCuneba

6

4

7.1

9.1

63.6

Agresiuli rusizmis siWarbw

7

3

5.4

6.8

70.5

saqarTvelos daZlevis problema

8

2

3.6

4.5

75.0

Ikmperiuli ambiciebi

9

10

17.9

22.7

97.7

4)loToba, meZavoba (yofiTi bloki)

10

1

1.8

2.3

100.0

ar upasuxa

.

12

21.4

missing

 

sul

56

100.0

100.0

 

rogorc Cans, moskovel qarTvels miaCnia, rom ruseTisaTvis pirveli rigis problemaa geopolitikuri sakiTxebis gadawyveta (43%) da maTgan - imperiuli ambiciebisagan gaTavisufleba (23%).

meore rigisaa saSinao politikuri cxovrebis mowyobis sakiTxebis bloki (34%). maTgan pirveli xarisxis mniSvneloba mieniWa politikur stabilizacias (26%. sakuTriv politikuri stabilizacia - 15% da xelisuflebisTvis brZola - 11%).

socialur-ekonomikuri sakiTxebi gamokiTxulebis pasuxebis Tanaxmad SeiZleba mesame rigis problemas mivakuTvnoT (20%).

2. vnaxoT, romeli problemebia aqtualuri gamokiTxulTa azriT saqarTvelosaTvis

rk37   problema saqarTvelosTvis

Value Label

Value

Frequency

Percent

Valid Percent

Cum  Percent

1) politikuri sakiTxebis bloki

 

17

 

34.7

34.7

maT Soris

kanonierebis aGdgena

1

7

12.5

14.3

14.3

dGevandeli xelisufle

2

2

3.6

4.1

18.4

politikuri stabiliza

3

7

12.5

14.3

32.7

neokomunizmi

4

1

1.8

2.0

34.7

2) soc-ekon.problemebi

5

1

1.8

2.0

36.7

3) geopolitikuri sakiTxebis bloki

 

18

 

36.7

73.5

maT Soris

saq-los mTlianobis S

6

12

21.4

24.5

61.2

mSvidoba

7

1

1.8

2.0

63.3

ruseTis sferodan gas

8

5

8.9

10.2

73.5

4) socialur-kulturuli sakiTxebis bloki

 

20

 

26.5

100.0

maT Soris

populaciis Tavisebur

9

3

5.4

6.1

79.6

urTierTTanadgoma

10

9

16.1

18.4

98.0

momavali Taobis aGzr

11

1

1.8

2.0

100.0

ar upasuxa

.

7

12.5

missing

 

sul

56

100.0

100.0

 

 

gamokiTxulTa azriT saqarTvelosaTvis, iseve rogorc ruseTisaTvis, ufro mniSvnelovania geopolitikuri problemebis bloki (36.7%), romelSic gamoiyofa saqarTvelos mTlianobis SenarCuneba (21.4%) da ruseTis gavlenis sferodan saqarTvelos gasvla (10.2%).

saSinao politikuri cxovrebis mowyobis sakiTxebis bloki (34.7%) Seadgens meore rigis problemebs. maT Soris gamoiyofa ori - kanonierebis aRdgena – xelisuflebis legalizacia sazogadoebis TvalSi – (14.3%), da politikuri stabilizacia (14.3%).

gansxvavebiT ruseTisagan, sadac mesame rigis problema moskoveli qarTvelebis azriT aris ekonomikuri sakiTxebis mogvareba, saqarTvelosaTvis mesame mniSvnelobis problemas Seadgens bloki socialur-kulturuli sakiTxebisa (26.5%), romelTagan gamoiyofa urTierTTanadgoma (18.4%).

gamokiTxulTa azriT socialur-ekonomikuri sakiTxebis gadawyveta socialur-politikur da socialur-kulturul sakiTxebTan SedarebiT naklebi mniSvnelobisaa (aRniSna mxolod 2%). SeiZleba moskovis qarTuli diaspora Tvlides, rom socialur-ekonomikuri stabilizacia SesaZloa saSinao politikuri da geopolitikuri problemebis mogvarebis kvalobaze. SeiZleba isini amaSi marTlebic iyvnen.

3. vnaxoT, romeli problemebia aqtualuri gamokiTxulTa azriT ruseTis qarTvelebisaTvis

rk38      problema qarTvelTaTvis ruseTSi

 

Value Label

Value

Frequency

Percent

Valid

Percent

Cum

Percent

1) organizebulobis sakiTxebis bloki

 

4

7.2

10.3

10.3

maT Soris

araorganizebuloba

1

3

5.4

7.7

7.7

saelHos umoqmedoba

3

1

1.8

2.6

10.3

2) ekonomikeri problemebi

5

5

8.9

12.8

23.1

3) socialur-politikuri bloki

 

8

14.3

20.6

43.7

maT Soris

rusuli Sovinizmi

2

1

1.8

2.6

25.7

qarTvelebis devna

4

5

8.9

12.8

38.5

mSvidoba

7

1

1.8

2.6

41.1

saqarTvelos mosaxleoba

9

1

1.8

2.6

43.7

4) socialur-kulturuli bloki

 

22

39.3

56.5

100.0

maT Soris

saqarTvelos gareT yofna

6

6

10.7

15.4

59.1

TviTmKofadobis SenarCuneba

8

9

16.1

23.1

82.1

urTierTTanadgoma

10

6

10.7

15.4

97.4

momavali Taobis aRzrda

11

1

1.8

2.6

100.0

ar upasuxa

.

17

30.4

Missing

 

sul

56

100.0

100.0

100.0

 

problemebis cxrili moskoveli qarTvelebisaTvis ramdenadme sxvanairad gamoiyureba, vidre es iyo saqarTvelos respublikisa da ruseTis federaciisaTvis. aq pirveli rigis problemebi Seadgines socialur-kulturulma sakiTxebma (56.5%). maTgan aRsaniSnavia

TviTmyofadobis SenarHuneba (23%), urTierTTanadgoma (15%) da saqarTvelos gareT yofnis problema (15%).

meore rigis problemebi Seadgines politikis sakiTxebma, Tumca termini "politika" SeiZleba pirobiTad vixmaroT represirebis sakiTxebisa da iseTi zogadi cnebis  gaerTianebisaTvis, rogoricaa "mSvidoba". diasporis wevrebisaTvis mniSvnelovani socialur-politikuri sakiTxebi gamohyo gamokiTxulTa 20.6%. maTgan yvelaze arsebiTi aRmoCnda qarTvelebis devna miliciis mier.

mesame rigis problemad miiCnies socialur-ekonomikuri sakiTxebi (13%). da bolos, gamoiyo erTi problema, romelsac SeiZleba organizaciuli vuwodoT (10%). aq ZiriTadi aRmoCnda diasporis araorganizebuloba.

 

SeniSvnebi: _______________________________________

*(gv. ). pilotaJis Sedegebis gacnoba interess moklebuli ar aris Semdegi mosazrebebis gamo:

1) es aris msgavsi gamokvlevis pirveli mcdeloba;

2) maSin, roca ar arsebobs araTu sociologiuri gamokvlevis Sedegebi, aramed aRniSnuli problemis Sesaxeb ar moipoveba araviTari statistikuri Tu oficialuri sxva informacia, pilotaJis Sedegebi garkveuli Rirebulebis matarebelia.

aq dgeba sandoobis sakiTxi. qvemoT moyvanili mosazrebebis gamo pilotaJis Sedegebs SeiZleba movekidoT erTgvari ndobiT:

3) marTalia, sociologiur gamokvlevebSi umTavresad did SerCeviT erTobliobebs swavloben (100 da meti SemTxveva), magram socialuri mecnierebisaTvis arc mcire SerCevebia (30-100 SemTxveva) ucnobi;

4) tradiciulad sociologiaSi kvlevis "mkacr" meTodebs iyeneben, rac moiTxovs maTematikuri da statistikuri sizustis dacvas. bolo dros es moTxovna Sesustda da sul ufro xSirad mimarTaven e.w. "moqnil" meTodebs, roca Teoriuli da socialuri  konstruirebis sailustraciod sulac ar aris aucilebeli ZviradRirebuli maTematikur-statistikuri sizustis moTxovnis dacva;

5) zemoT Tqmuli ar niSnavs imas, rom SeiZleba socialuri realoba sruliad nebismierad warmovaCinoT. socialuri suraTis aRwarmoebisaTvis, reproducirebisaTvis sakmarisia tendenciis, zogadi orientaciis, balansis Cveneba da aseT SemTxvevaSi 2-5 procentiani sizustis dacva zedmetic ki aris.

6) imisaTvis, rom zogadi suraTi sakmarisad sando iyos, saWiroa mcire SerCevaSi moxvdes ara sakvlevi socialuri sivrcis erTi romelime nawilis amsaxveli SemTxvevebi, aramed sivrcis struqturizaciis Sedegad miRebuli segmentebis Tvisobriobis matarebeli SemTxvevebi. es piroba warmodgenil pilotaJur kvlevaSi realizebulia specialuri SerCeviTi proceduris gamoyenebiT;

7) sakuTriv pilotaJuri kvlevis statistikur suraTSi ori momenti gvaZlevs safuZvels ndobisaTvis - is, rom obieqtur socialur maxasiaTeblebze damokidebuli problemuri kiTxvebis pasuxebi ganawilebulia asimetriulad da stantartuli gadaxra ki mcirea,      da is, rom sakvlevi sivrcis sxvadasxva segmentSi (velSi) moZiebuli pasuxebi sakmaod axlos dganan erTmaneTTan.

 

__________________________________________

**(gv. )

pilotaJma gviCvena, rom moskovis qarTuli diaspora bolo 4 arasrul weliwadSi orjer da metad gaizarda, anu, Zalze uxeSi angariSiT, moskovis qarTuli diaspora 100 000 kacze naklebi iqneba (Tu gaviTvalisCinebT, rom 1989 wlis aRweris Semdeg moskovSi iyo 30 000 (?) qarTveli. amas aramc da aramc ar eTanxmeba interviuirebis dros respontentTa mier gamoTqmuli azrebi, rom moskovSi dRes qarTveli yovel fexis nabijze gvxvdeba da qarTvelebis raodenoba moskovSi dReisaTvis naxevar milions aRwevso. presaSi erTi wlis win moyvanili iyo SevardnaZis mier Jurnalist a.miqaZisaTvis miwodebuli cnoba,  saqarTvelodan bolo wlebSi Camovida 800 000 qarTvelio (moskovskie novosti). Semdeg sadRac 1.5 milionic iyo moxseniebuli da 2 milioni gadmoxvewili qarTvelis Sesaxebac    dadis mosazreba. respondentebis gadarwmuneba, rom SeuZlebelia saqarTvelodan  qarTvelebis 2/3 Casuliyo da moskovSi Tbilisis mosaxleobis naxevari qarTveloba cxovrobdes, SeuZlebeli aRmoCnda. gamokiTxvisas SeiZleba e.w. araoficialuri veli     srulad ver mogvecva da axali ltolvilebis ricxvi pilotaJis SedegebSi Semcirebulad aris warmodgenili, magram vfiqrobT, arc pilotaJSi dafiqsirebuli maCvenebeli —mTeli masivis 55% ramdenime weliwadSi—, aris mcire, raTa vaRiaroT am procesis     arabunebrioba, romelic mniSvnelovnad cvlis demografiul suraTs saqarTveloSi  qarTvelebis sazianod. arc saqarTvelos zogi regionis (ara mxolod afxazeTis)  qarTvelebisagan depopulaciaze saubaria safuZvels moklebuli - pilotaJis mixedviT aseTia afxazeTi, Tbilisi da samegrelo.

 

 

________________________________________

*** (gv. ) 1990 wlis oqtomberSi saqarTveloSi Sedga Tumc sabWoTa saqarTvelos partiuli xelisuflebis mier nebadarTuli, magram mainc pirveli Tavisufali arCevnebi bolo 70 wlis manZilze. am arCevnebSi opoziciuri nacionaluri mxaris monawileoba ganapiroba swored Tavisufali arCevnebisaTvis kompartiuli xelisuflebis mier xelis arSeSlam, xolo misi gamarjveba – amomrCevlis mier politikuri nebis Tavisuflad gamoxatvam. 1991 wlis 9 aprils gamocxadda saqarTvelos respublikis damoukideblobis 1920 Clis aqtis aRdgena. Faqtobrivad saqarTvelos gaTavisufleba sabWoTa ruseTis imperiis sferosgan da saqarTveloSi arsebuli sabWouri reJimis Secvla mxolod brZolis politikuri meTodebis saSualebiT moxda, rac axali xelisuflebis legitimurobis umTavresi safuZveli iyo.  1991 wlis 26 maiss saqarTvelo gadaiqca saprezidento respublikad. es periodi Cvens pilotaJSi faqtobrivad warmodgenili ar aris. xolo interviuirebis dros respondentebi aRniSnavdnen, rom damoukideblobis aRdgenis etapze migraciam saqarTvelodan ruseTSi  ukuqceviTi xasiaTi miiRo - bevri dabrunda da bevric dabrunebas apirebda (maT Soris afxazeTSic). amasTan erTad, ukumigracia ganpirobebuli iyo ara ekonomikuri xasiaTis faqtorebiT - rom saqarTveloSi ukeTesi ekonomikuri pirobebi eqnebodaT, aramed im mosazrebiT rom respondenti SesaZleblad Tvlida damoukidebel saqarTveloSi dabrunebas. rogorc Cans, Tavisufleba ufro maRali, sulieri Rirebulebebis  aqtualizacias iwvevs (albaT ase iyo 1918 welsac). mis sawinaaRmdegod, ekonomikuri, Tavis rCenis Tu materialuri garemos prestiJuli nivTebis SeZenis Rirebulebebi wina planze wamoiwevs, roca pirovnuli nebis gamoxatvis saSualeba daTrgunulia. aris mesame variantic: roca aqtualizirdeba dabali kategoriis vitaluri moTxovnilebani, ukana planze gadadis sulieri Tu socialur-ekonomikuri xasiaTis Rirebulebebi da pirovnebis qceva emorCileba erT moTxovnilebas - daixsnas Tavi safrTxisagan. aseTi mdgomareobisaTvis mxolod fizikuri safrTxianoba ar aris sakmarisi; amasTan erTad saWiroa pirovnuli (politikuri) nebis gamoxatvis SesaZleblobis mospobac. ase iyo 20-30 wlebSi – saqarTvelos iaraRiT gasabWoebis Semdeg, da Cveni gamokvlevis mier moculi 1992-1995 wlebSic, romlebic xelisuflebis iaraRiT Secvlas (Tu iaraRiT damxobas, zogierTi SefasebiT – okupacias) mohyva. Tavisufali nebis gamoxatvis SesaZleblobis fizikuri velis ganadgurebam da safrTxianobam sicocxlisaTvis jer TbilisSi, Semdeg samegrelosa da, gansakuTrebiT, afxazeTSi gamoiwvia mosaxleobis qcevis Secvla, rac nawilobriv gamoixata migraciaSi am regionebidan (yvelas reaqcia garemo pirobebis Secvlaze erTnairi ar iyo).  es aisaxa kidec pilotaJur gamokvlevaSi. nomenklaturuli reaqciis wlebSi saqarTvelodan moskovSi gadasvlis 45% gamowveulia politikuri situaciiT saqarTveloSi da kidev 45% safrTxianobiT sicocxlisaTvis. nomenklaturuli reaqciis 3-4 wlis manZilze moskovis Zveli qarTuli diasporis (1955-1984 ww. Camosulebis) afxazuri nawili 4-jer gaizarda, megruli nawili  1.5-jer da Tbilisuri nawili 1.3-jer. nomenklaturuli reaqciis etapze saSualod erT weliwadSi afxazeTidan moskovSi gadadioda 40-jer meti qarTveli, samegrelodan 5-jer da Tbilisidan 3-jer meti, vidre sxva nebismier etapze. (sainteresoa, magaliTad, ramdenjer gaizarda moskovis ukrainuli diaspora faSistebis mier ukrainis okupaciisa da evropuli qveynebis ukrainuli diaspora ukrainidan tyveebis evropaSi gayvanis Semdeg). albaT daskvnas, rom dRes saqarTveloSi xdeba qveynis gawmenda qarTvelebisagan (ara mxolod afxazeTis), aqvs sakmao safuZveli.

(1995 w. maisi)

______________________________

გამოკითხვა 2005

badri quTelia, filos.m.k. sociologiaSi

rma sociologiis instituti

qarTul saxlTan arsebuli sazogadoebrivi laboratoria – moskovis qarTuli diasporis samoqalaqo jgufi

tel: 417-6564; 128-8521

email: kuteliab@online.ru; civiclab@yandex.ru

http://civiclab.narod.ru

 

Hosted by uCoz