უკვე ვისწავლეთ ორი ხმოვანი ბგერა - ა და ი.
ამ გაკვეთილში ვისწავლით კიდევ ორ ხმოვან - ე და ო ბგერას.
ქართულში ბგერა და ასო ერთმანეთს თანხვდება, ანუ ანბანში იმდენი ასო გვაქვს, რამდენი ბგერაც იხმარება ლიტერატურულ ქართულში. ზეპირ მეტყველებაში ბგერები ასოებზე მეტია. ყველა ქართული სამეტყველო ენისა და დიალექტის თავისებურებების ჩაწერა შეიძლება ქართული ანბანით. მაგრამ როცა ვქმნით წერილობით ტექსტს, სადაც ზეპირი მეტყველების თავისებურებებს არ გადმოვცემთ, ჯობია ვწეროთ ისე, როგორც უნდა იწერებოდეს ლიტერატურული ნორმის მიხედვით, და არა ისე, როგორც წარმოვთქვამთ.
თუ სადამწერლებო ქართულში, რომელიც ისტორიული ცნობების მიხედვით 2300 წელს ითვლის, ხუთი ხმოვანი ბგერაა, შესასწავლი დაგვრჩება მხოლოდ ერთი ხმოვანი და 28 თანხმოვანი, ვინაიდან ორ ხმოვანს ამ გაკვეთილში ვისწავლით.
1) ასო ”ე” (e), ანბანის მეხუთე ასოა, მისი სახელია ”ენ”.
(გაარჩიეთ დაკვირვებით, აბზაც-აბზაც.)
ე წარმოთქმის ადგილის მიხედვით წინა ქვედა ბგერაა.
რა თქმა უნდა, პირი უნდა გავაღოთ, მაგრამ არც თუ ისე ძლიერ.შევაერთოთ ე და ა. მივიღებთ ეა-ს, სადაც ორი მარცვალი გვაქვს. ხომ გვახსოვს - აქ ე-ც და ა-ც თითქმის
ერთნაირი სიძლიერით წარმოითქმის, ე ოდნავ ძლიერია, მაგრამ ორთავეს ერთნაირი ხანგრძლივობა გააჩნია.
იმისათვის, რომ წარმოვიდგინოთ, როგორ წარმოვთქვამთ ამ ორ მარცვალს, შეგვიძლია ჩავწეროთ ასე
: [ეეე|აა], მხოლოდ იმიტომ, რომ ე უფრო ძლიერად წარმოითქმის. ეა ქართულად არაფერს ნიშნავს, მაგრამ ასე ერქვა ბერძნულ მითოლოგიაში ცირცეს კუნძულს.ახლა ე მივაბათ ა-ს. მივიღებთ აე-ს, სადაც ასევე ორი მარცვალი გვაქვს.
აქაც ორთავეს ერთნაირი ხანგრძლივობა გააჩნია. თუმცა, ჩავწეროთ ასე:
[ააა|ეე], იმიტომ, რომ ა აქ უფრო ოდნავ უფრო ძლიერია. აე არაფერს
ნიშნავს, მაგრამ ეს ორი მარცვალი სხვა სიტყვების ნაწილია.შევაერთოთ ე და ი. მივიღებთ ეი-ს, სადაც ასევე ორი მარცვალია. ჩავწეროთ ასე: [ეეე|იი],
აქ ე ოდნავ უფრო ძლიერად წარმოითქმის. ეი! შეძახილია, ქართულად და ბევრ სხვა ენაზეც.
მაგრამ ეს არც თუ ისე ზრდილობიანი ფორმაა მიმართვისა. თუმცა, პოეზიაში ესეც დასაშვებია.თუ დაიღალეთ, შეისვენეთ და შემდეგ გააგრძელეთახლა ე მივაბათ ი-ს. მივიღებთ იე-ს. ჩავწეროთ ასე: [იიი|ეე], აქ ი ოდნავ უფრო ძლიერად
წარმოითქმის. იე არაფერს არ ნიშნავს, მაგრამ შეიძლება სხვა სიტყვების ნაწილი იყოს, მაგალითად, ”იესს!”2) მეორე ახალი ასო-ბგერაა ო (o). მისი სახელია ”ონ”. ო უკანა შუა ხმოვანი ბგერაა. ბაგეები აქაც, ისევე როგორც
ა, ი და ე-ს შემთხვევაში, თითქმის (თითქმის) სულ არ მონაწილეობენ ბგერის წარმოთქმაში, როგორც ინგლისური
გრძელი და მოკლე o-ს წარმოთქმისას. დააკვირდით, რუსული მახვილიანი о-ს თქმისას ბაგეები ოდნავ მრგვალდება.შევაერთოთ ო და ა. მივიღებთ ოა-ს. ჩანაწერის სახით წარმოვადგინოთ ასე: [ოოო|აა].
ოა-ც არაფერს ნიშნავს, წამოძახილიც კი არ არის. მაგრამ სხვა სახელების ნაწილია.ახლა ო მივაბათ ა-ს. მივიღებთ აო-ს. წარმოვიდგინოთ ასე: [ააა|ოო], აქ ა ოდნავ უფრო ძლიერად
წარმოითქმის. აო-ც არაფერს ნიშნავს, მაგრამ შეიძლება სხვა სიტყვების ნაწილი იყოს.შევაერთოთ ო და ი. მივიღებთ ოი-ს. ჩანაწერის სახით წარმოვადგინოთ ასე: [ოოო|იი]. ოი შიეძლება
გაკვირვების ან მოულოდნელობის გამომხატველი შორისდებული იყოს, ქართულში და სხვა ენებშიც.ახლა ო მივაბათ ი-ს. მივიღებთ იო-ს. წარმოვადგინოთ ასე: [იიი|ოო].
მე მგონი არაფერს ნიშნავს ქართულში. ინგლისურში ეს იქნებოდა ნაცვალსახელი "შენი",
მაგრამ მაშინ ჩანაწერის სახით ასე უნდა წარმოგვედგინა: [ი|ოოოო].
ეს უკვე ქართული აღარ იქნება. შეიძლება რომელიღაც ძალიან
საყვარელი ცხოველის ხმას ჰგავდეს ქართულშიც და ინგლისურშიც.—იო ერქვა არგოსის მეფის ასულს, რომელიც პონტოელებმა მოიტაცეს.
სამაგიეროდ, არგო-ნავტებმა კოლხებს მეფის ასული მედეა მოსტაცეს,
რის პასუხადაც ტროელებმა (თორელებმა?) მეგარელებსა და არგოსელებს ელენე მოსტაცეს.
ამას მოჰყვა ბერძნების შურისძიება და ტროელთა (თორელთა?) მოდგმის განდევნა მცირე აზიიდან.
ასე ჩაეყარა საფუძველი ევროპულ ცივილიზაციას—
ნახე: ჰეროდოტესა და მაშნიკოვთანმოდით, ახლა გავაერთიანოთ ორი ახლად ნასწავლი ბგერა: ე და ო. მივიღებთ ეო-ს და ოე-ს.
არაფერს ნიშნავს ქართულში, მხოლოდ სხვა სიტყვების ნაწილებია. მგონი, ეო ჯექსონის სიმღერაში კაპიტანია.აქ გავჩერდეთ და მეორე გაკვეთილი შემდეგ გავაგრძელოთ
3) წერითი და ზეპირი დავალება:დაწერეთ ე და ო. გახსოვდეთ, რომ პირველკლასელის რვეულში:
ე იჭერს ერთ სვეტს, ანუ ერთი ვიწრო ასოს სიგანე აქვს. ო ასოს კი ორი ვიწრო ასოს სიგანე აქვს და
ორჯერ ფართოა, ვიდრე ე, ან ა, ან ი.
ო ცალხაზიან რვეულში იწერება ხაზს ზევით. ე იწერება ხაზს ზევით და ქვევით.
ასოებს შორის ერთი ვიწრო ასოს ადგილი დატოვეთ. ო-სა და ო-ს შორის ერთი ა ან ე უნდა ჩაეტიოს და არა ერთი ო! სიტყვება შორის ორი ა ასოს ადგილი გამოტოვეთ.
!ასოების წერა დაიწყეთ ასოს მარცხენა მხრიდან!ე ე ე ე ე ე ე ე ე ე ე ე ე ე ე ე ე ე ე ე ე
ო ო ო ო ო ო ო ო ო ო ო ო ო ო ო ო ო
ეა ეა ეა ეა ეა ეა ეა ეა ეა ეა ეა ეა ეა ეა ეა ეა ეა ეა
ეი ეი ეი ეი ეი ეი ეი ეი ეი ეი ეი ეი ეი ეი ეი ეი ეი
აე აე აე აე აე აე აე აე აე აე აე აე აე აე აე აე აე აე
იე იე იე იე იე იე იე იე იე იე იე იე იე იე იე იე იე
აე აე აე აე აე აე აე აე აე აე აე აე აე აე აე აე აე აე
ოა ოა ოა ოია ოა ოა ოა ოა ოა ოა ოა ოა ოა ოა ოა ოა
ოი ოი ოი ოი ოი ოი ოი ოი ოი ოი ოი ოი ოი ოი ოი ოი
აო აო აო აო აო აო აო აო აო აო აო აო აო აო აო აო აო
იო იო იო იო იო იო იო იო იო იო იო იო იო იო იო იო
ეო ეო ეო ეო ეო ეო ეო ეო ეო ეო ეო ეო ეო ეო ეო ეო
ოე ოე ოე ოე ოე ოე ოე ოე ოე ოე ოე ოე ოე ოე ოე ოე
აეიო აეიო აეიო აეიო აეიო აეიო აეიო აეიო აეიო აეიო
გაიმეორეთ წერითი დავალება.
ასოების სწორად წერაში სავარჯიშოდ ამობეჭდეთ ფაილი "ანბანი პირველკლასელისათვის".ზეპირი დავალება:
| გადაიწერეთ და სცადეთ დაკვირვებით წაიკითხოთ და ხმამაღლა წარმოთქვათ: (ალბათ აზრი გასაგებია!) | ე-ო | – | ეო |
| ო-ი | – | ოი! | |
| ე-ი | – | ეი! | |
| ე-ა | – | ეა | |
| ა-ი | ე-ა | – | აი ეა | |
| ა-ი, ე-ა | - | აი,ეა! | |
| ა-ი, ი-ო! | - | აი, იო! | |
| ო-ი | ა-ი | ი-ო | – | ოი! აი, იო! |
გადადით ფონეტიკურ სავარჯიშოზე 02-ისათვის,
თუკი თვლით, რომ ეს გჭირდებათ.გადადით მესამე გაკვეთილზე, თუ თვლით,
რომ ეს გაკვეთილი კარგად აითვისეთან დაუბრუნდით | 1 | გეკვეთილს